Rối loạn tiền đình, cơn chóng mặt dễ nhầm
Các hội
chứng tiền đình có thể lành tính, dù gây chóng mặt dữ dội nhưng cũng có thể
nguy hiểm tính mạng, dù chỉ gây chóng mặt không nặng.
Có rất nhiều cảm giác được mô
tả bằng chóng mặt nên rất dễ bị chẩn đoán nhầm là hội chứng tiền đình. Bản thân
một cơn chóng mặt thực sự, cũng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau.
Tiền đình, nghĩa tiếng Hán -
Việt là “phòng ở phía trước” như khi ta bước vào một tòa nhà thì việc đầu tiên
là bước vào “tiền đình”. Phía trong tai chúng ta, sau màng nhĩ, có một căn
phòng nhỏ, đó chính là tiền đình. Ở đây, các tín hiệu âm thanh được chuyển từ
dạng cơ học do rung màng nhĩ gây ra, sang dạng xung thần kinh để dẫn truyền
theo dây thần kinh thính giác, còn gọi là dây số 8, để truyền về não.
Cơ quan chuyển xung âm thanh
dạng cơ học sang dạng điện thần kinh là ốc tai, vì có hình giống con ốc nhỏ
xíu. Gắn liền với ốc tai là ba vòng bán khuyên, tạo hình 3D trong không gian,
giúp cơ thể nhận biết vị trí của mình trong không gian ba chiều. Và những rối
loạn có liên quan tới thăng bằng, mà ta gọi hội chứng tiền đình, hay bà con hay
nói tắt “tiền đình”, là xuất phát từ bộ phận này của tiền đình.
Không cứ chóng mặt là bị
tiền đình
Như vậy, triệu chứng chính của
hội chứng tiền đình là chóng mặt. Trong khi cơ thể và xung quanh vẫn đứng yên
thì người bệnh lại cảm giác bị nghiêng đi, hay xoay tròn. Người bệnh sẽ té ngã
không thể gượng lại được. Vấn đề ở chỗ, trong dân gian, chúng ta dùng chữ
“chóng mặt” để mô tả những trạng thái khác nhau, không liên quan gì đến tiền
đình. Một người khi nhận hung tin, thấy mình “xây xẩm, chóng mặt” thì đó chỉ là
một cảm giác tâm lý, không phải chóng mặt thực sự. Một người khi đang ngồi xổm
lâu, đứng vụt dậy và thấy tối mắt lại, cũng hay kể với bác sĩ mình bị chóng
mặt. Nhưng thực ra, đấy không phải chóng mặt thực sự, đó là triệu chứng của tụt
huyết áp do tư thế. Vì vậy trước khi chẩn đoán bệnh nhân bị tiền đình, bác sĩ cần
phải hỏi cặn kẽ xem cảm giác người bệnh mô tả chóng mặt, có phải chóng mặt thực
sự không.
Sau khi xác định người bệnh bị
chóng mặt thực sự, tức ảo giác thấy xung quanh xoay chuyển, bác sĩ sẽ tìm hiểu
đó là tiền đình ngoại biên hay tiền đình trung ương. Tiền đình ngoại biên là
tiền đình do rối loạn chức năng của các cấu trúc ở tai trong (chỗ của các ống
bán khuyên), hoặc của dây thần kinh số 8. Tiền đình trung ương là do tổn thương
trong não gây ra. Bác sĩ chuyên khoa thần kinh sẽ phân biệt dễ dàng chỉ bằng
cách hỏi bệnh và thăm khám kỹ lưỡng. Một số trường hợp sẽ phải dùng tới những
phương tiện hiện đại như chụp cộng hưởng từ hay các phương pháp chẩn đoán chức
năng.
Điều trị còn tuỳ cơn chóng
mặt
Có những hội chứng tiền đình
rất lành tính, có những hội chứng tiền đình rất nguy hiểm. Trong chứng chóng
mặt do tư thế kịch phát lành tính, người bệnh bị chóng mặt xoay tròn khi thay
đổi tư thế (ví dụ đang nằm ngồi dậy, đang nằm ngửa chuyển sang nằm nghiêng, khi
ngửa cổ hay khi cúi đầu,...) Cơn chóng mặt chỉ trong vài giây rồi đỡ dần, cho
tới khi xoay chuyển người lần nữa thì lại bị. Các bác sĩ chuyên khoa tai - mũi -
họng và chuyên khoa thần kinh có thể giúp người bệnh bài tập, gọi là bài tập
Epley, để không cần dùng thuốc mà vẫn hết chóng mặt.
Nhiều người, nhất là phụ nữ,
bị chứng migraine (ta quen đọc mi-gờ-ren), hay bị những cơn đau đầu (thường đau
nửa đầu) và chóng mặt kịch liệt, kèm theo nhìn mờ và nôn ói. Cơn đau thường kéo
dài vài giờ cho tới vài ngày. Nếu điều trị không đúng cách, chỉ chữa “tiền
đình” không thôi, thì cơn cũng tạm hết, nhưng càng ngày các cơn càng xuất hiện
dài hơn và nặng hơn.
Một số người khi thay đổi thời
tiết, hoặc ngồi làm vi tính dưới máy điều hoà nhiệt độ, bị đau mỏi sau gáy, sau
vai, và có cảm giác chóng mặt như say rượu. Các bác sĩ sẽ chẩn đoán là thoái
hoá cột sống cổ, cách điều trị cũng có khác hơn. Một số trường hợp bị u não, hoặc
tai biến mạch máu não, cũng có biểu hiện nổi trội là chóng mặt, khi đó cần được
bác sĩ chuyên khoa thần kinh khám bệnh và có hướng điều trị kịp thời, vì nguy
hiểm tới tính mạng.
Tốt nhất, hãy tới khám bệnh
với các bác sĩ chuyên khoa, nếu bạn bị chóng mặt thực sự và kèm theo những biểu
hiện đáng ngại khác.
Theo PGS.TS.BS Nguyễn Hữu Công
Sài Gòn tiếp thị
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét